नोंदणीकृत फेरफार माहिती

नोंदणीकृत फेरफार ही महाराष्ट्र शासनाच्या महसूल विभागाद्वारे जमीन आणि मालमत्तेच्या मालकी हक्कांमध्ये बदल नोंदवण्याची कायदेशीर प्रक्रिया आहे. जेव्हा मालमत्तेचे हस्तांतरण, खरेदी, बक्षीस, गहाण, भाडेपट्टा किंवा मृत्युपत्राद्वारे मालकीत बदल होतो, तेव्हा त्या बदलाची नोंद 7/12 आणि 8-अ उताऱ्यांमध्ये करणे आवश्यक आहे. ही प्रक्रिया मालमत्तेच्या कायदेशीर मालकीची स्पष्टता ठेवण्यासाठी आणि भविष्यातील विवाद टाळण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे.

कोण अर्ज करू शकतो?

नोंदणीकृत फेरफार अर्ज खालील व्यक्ती सादर करू शकतात:

• मालमत्तेचा खरेदीदार (खरेदी हक्काच्या बाबतीत)
• बक्षीस पत्राद्वारे मालमत्ता प्राप्त करणारी व्यक्ती
• हक्कसोडपत्राद्वारे हक्क सोडणारी किंवा प्राप्त करणारी व्यक्ती
• मृत्युपत्राद्वारे मालमत्ता मिळालेली व्यक्ती
• गहाणखत किंवा भाडेपट्टा करारातील संबंधित पक्ष
• मालमत्तेचे कायदेशीर मालक किंवा त्यांचे अधिकृत प्रतिनिधी

सर्व संबंधित पक्षांनी अर्जावर सहमती दर्शवणे आवश्यक आहे, आणि आवश्यक कागदपत्रे सादर करावी लागतात.

नोंदणीकृत फेरफाराचे महत्त्व

नोंदणीकृत फेरफार प्रक्रियेचे खालीलप्रमाणे महत्त्व आहे:

• कायदेशीर मालकी: मालमत्तेच्या मालकी हक्काची अधिकृत नोंद सरकारी अभिलेखांमध्ये होते.
• विवाद टाळणे: मालकी हक्कांबाबत स्पष्टता असल्याने भविष्यातील कायदेशीर वाद टाळता येतात.
• मालमत्ता व्यवहार: मालमत्ता विक्री, हस्तांतरण किंवा गहाण ठेवण्यासाठी फेरफार नोंद आवश्यक आहे.
• सरकारी लाभ: शासकीय योजना, कर्ज किंवा अनुदानासाठी मालमत्तेची मालकी स्पष्ट असणे गरजेचे आहे.
• अभिलेख अद्ययावत ठेवणे: 7/12 आणि 8-अ उतारे अद्ययावत राहतात, जे मालमत्तेच्या इतिहासाची माहिती देतात.

नोंदणीकृत फेरफाराची प्रक्रिया

नोंदणीकृत फेरफाराची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:

1. कागदपत्रे गोळा करणे: खालीलप्रमाणे आवश्यक कागदपत्रे तयार करा (प्रकारानुसार):

   1. खरेदी हक्क, बक्षीस पत्र, हक्कसोडपत्र

   • नोंदणीकृत दस्त (खरेदीखत, बक्षीस पत्र, हक्कसोडपत्र)
   • सूची क्रमांक 2 ची प्रत
   • आधार कार्ड झेरॉक्स
   • 7/12 आणि 8-अ उतारा
   • फेरफार अर्ज (विहित नमुन्यात)

   2. मृत्युपत्र (नोंदणीकृत)

   • नोंदणीकृत मृत्युपत्र
   • सूची क्रमांक 2 ची प्रत
   • आधार कार्ड झेरॉक्स
   • 7/12 आणि 8-अ उतारा
   • फेरफार अर्ज (विहित नमुन्यात)

   3. गहाणखत, भाडेपट्टा

   • नोंदणीकृत गहाणखत किंवा भाडेपट्टा करार
   • सूची क्रमांक 2 ची प्रत
   • आधार कार्ड झेरॉक्स
   • 7/12 आणि 8-अ उतारा
   • फेरफार अर्ज (विहित नमुन्यात)
2. अर्ज भरणे: विहित नमुन्यातील फेरफार अर्ज अचूकपणे भरा. सर्व संबंधित पक्षांनी त्यावर सहमती दर्शवावी.
3. अर्ज सादर करणे: अर्ज आणि कागदपत्रे संबंधित ग्राम महसूल अधिकाऱ्याकडे सादर करा.
4. तपासणी: ग्राम महसूल अधिकारी कागदपत्रे आणि मालमत्तेची माहिती तपासतात.
5. नोंदणी: तपासणीनंतर, बदलाची नोंद 7/12 आणि 8-अ उताऱ्यांमध्ये केली जाते.

अर्ज कोठे सादर करावा?

नोंदणीकृत फेरफार अर्ज खालील अधिकाऱ्यांकडे सादर करावा:

• ग्राम महसूल अधिकारी: गावस्तरावर मालमत्तेच्या नोंदणीसाठी तलाठी हा प्राथमिक अधिकारी आहे.
• तहसील कार्यालय: जटिल प्रकरणांमध्ये किंवा अपीलसाठी तहसील कार्यालयात अर्ज सादर करता येतो.

प्रक्रियेचा कालावधी

नोंदणीकृत फेरफार प्रक्रिया पूर्ण होण्यासाठी साधारणपणे १५ ते ३० दिवस लागतात. यामध्ये:

• कागदपत्रांची तपासणी: ५-७ दिवस
• फेरफार नोंदणी: १०-१५ दिवस

कागदपत्रांमध्ये कमतरता, तांत्रिक अडचणी किंवा इतर कारणांमुळे यापेक्षा जास्त वेळ लागू शकतो.

प्राधिकरण

नोंदणीकृत फेरफार प्रक्रिया महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम, १९६६ अंतर्गत नियंत्रित आहे. यासंबंधीचे नियम आणि मार्गदर्शक तत्त्वे महाराष्ट्र शासनाच्या महसूल विभागाद्वारे ठरवले जातात. ग्राम महसूल अधिकारी आणि तहसीलदार हे यासाठी जबाबदार अधिकारी आहेत.

निर्धारित शुल्क

नोंदणीकृत फेरफारासाठी ठराविक शुल्क आकारले जाऊ शकते, जे खालीलप्रमाणे आहे:

• फेरफार अर्जासाठी नाममात्र शुल्क (स्थानिक नियमांनुसार).
• नोंदणीकृत दस्तासाठी स्टॅम्प ड्युटी आणि नोंदणी शुल्क (जे आधीच भरलेले असते).
• विलंब झाल्यास दंड किंवा अतिरिक्त शुल्क आकारले जाऊ शकते.

अचूक शुल्काची माहिती स्थानिक ग्राम महसूल अधिकारी किंवा तहसील कार्यालयातून मिळवावी.

संबंधित कायदा आणि शासन निर्णय

नोंदणीकृत फेरफार प्रक्रिया खालील कायदे आणि शासन निर्णयांद्वारे नियंत्रित आहे:

• महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम, १९६६ (Maharashtra Land Revenue Code, 1966): यामध्ये मालमत्ता नोंदणी, फेरफार आणि हस्तांतरण यासंबंधी नियमांचा समावेश आहे.
• भारतीय नोंदणी अधिनियम, १९०८: नोंदणीकृत दस्तांसाठी नियम आणि मार्गदर्शक तत्त्वे.
• महाराष्ट्र शासनाचे शासन निर्णय: महसूल विभागाकडून वेळोवेळी जारी केलेले शासन निर्णय, ज्यामध्ये फेरफार प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी मार्गदर्शक तत्त्वे दिली जातात.

यासंबंधी अचूक माहितीसाठी महाराष्ट्र शासनाच्या अधिकृत वेबसाइट