अभिलेखागार सुविधा ही महाराष्ट्र शासनाच्या महसूल विभागाद्वारे प्रदान केली जाणारी सेवा आहे, जी शेतकरी, विद्यार्थी, निवडणूक उमेदवार आणि इतर नागरिकांना त्यांच्या जमीन, मालमत्ता आणि वैयक्तिक अभिलेखांशी संबंधित कागदपत्रे मिळवण्यासाठी उपयुक्त आहे. या सुविधांमध्ये अधिकार अभिलेख, फेरफार पंजी, वारस फेरफार पंजी, एकत्रीकरण 7/12, हस्तलिखित 7/12, महसूल प्रकरणे आणि जात/वय/अधिवास प्रमाणपत्र यांचा समावेश आहे. या सेवा शासकीय योजना, कायदेशीर प्रक्रिया आणि शैक्षणिक उद्देशांसाठी आवश्यक आहेत.
वर्णन: अधिकार अभिलेख हा दस्तऐवज जमिनीच्या मालकी आणि हक्कांशी संबंधित माहिती प्रदान करतो. हा शेतकऱ्यांना शासकीय योजनांचा लाभ घेण्यासाठी, विद्यार्थ्यांना जात प्रमाणपत्र काढण्यासाठी आणि निवडणूक उमेदवारांना जात पडताळणीसाठी उपयुक्त आहे. याशिवाय, 7/12 वरील धारणाधिकार (भोगवटपट्टा वर्ग 2 ते वर्ग 1) बदलण्यासाठीही याचा उपयोग होतो.
कोणास मिळते:
अर्ज कोठे करावा: तहसील कार्यालय (अभिलेख शाखा)
आवश्यक कागदपत्रे:
प्रक्रिया: रिनंबरिंग पर्चाच्या आधारे बंदोबस्त क्रमांकाचा शोध घेतला जातो. अर्जदाराला शासकीय शुल्क आकारून 7 दिवसांत अधिकार अभिलेखाची सत्यप्रत दिली जाते.
लाभ: शासकीय योजनांचा लाभ घेणे सोपे होते, जात प्रमाणपत्र आणि पडताळणी सुलभ होते, धारणाधिकार बदलण्यास मदत होते.
वर्णन: फेरफार पंजी शेतकऱ्यांना त्यांच्या 7/12 मध्ये भूतकाळात झालेल्या बदलांची (उदा., मालकी हस्तांतरण, बोजा नोंद) माहिती प्रदान करते.
कोणास मिळते:
अर्ज कोठे करावा: तहसील कार्यालय (अभिलेख शाखा)
आवश्यक कागदपत्रे:
प्रक्रिया: फेरफार क्रमांक आणि दिनांकाच्या आधारे जुन्या फेरफार पंजीचा शोध घेतला जातो. शुल्क आकारून 7 दिवसांत पंजी प्रदान केली जाते.
लाभ: जमिनीच्या मालकी किंवा हक्कांमध्ये झालेल्या बदलांची माहिती मिळते.
वर्णन: वारस फेरफार पंजी 7/12 वर वारसदारांच्या नोंदींची माहिती प्रदान करते.
कोणास मिळते:
अर्ज कोठे करावा: तहसील कार्यालय (अभिलेख शाखा)
आवश्यक कागदपत्रे:
प्रक्रिया: फेरफार क्रमांक आणि दिनांकाच्या आधारे जुन्या वारस फेरफार पंजीचा शोध घेतला जातो. शुल्क आकारून 7 दिवसांत पंजी प्रदान केली जाते.
लाभ: वारसदारांच्या नोंदींची स्पष्ट माहिती मिळते.
वर्णन: एकत्रीकरण 7/12 मध्ये गट क्रमांक आणि क्षेत्रफळात झालेल्या बदलांची माहिती दिली जाते.
कोणास मिळते:
अर्ज कोठे करावा: तहसील कार्यालय (अभिलेख शाखा)
आवश्यक कागदपत्रे:
प्रक्रिया: रिनंबरिंग पर्चाच्या आधारे एकत्रीकरण क्रमांकाचा शोध घेतला जातो. शुल्क आकारून 7/12 प्रदान केला जातो.
लाभ: मोजणी दरम्यान गट क्रमांक आणि क्षेत्रफळातील बदलांची माहिती मिळते.
वर्णन: हस्तलिखित 7/12 संगणकीकृत 7/12 मधील क्षेत्र किंवा खातेदाराच्या नावातील त्रुटी दुरुस्त करण्यासाठी आणि इतर शासकीय कामांसाठी वापरला जातो.
कोणास मिळते:
अर्ज कोठे करावा: तहसील कार्यालय
आवश्यक कागदपत्रे:
प्रक्रिया: चालू वर्षाचा संगणकीकृत 7/12 पाहून हस्तलिखित 7/12 शुल्क आकारून प्रदान केला जातो.
लाभ: संगणकीकृत 7/12 मधील त्रुटी दुरुस्ती आणि शासकीय कामे सुलभ होतात.
वर्णन: महसूल प्रकरणांशी संबंधित दस्तऐवज अर्जदारांना अपील दाखल करण्यासाठी किंवा अभिलेख दुरुस्तीसाठी आवश्यक असतात.
कोणास मिळते:
अर्ज कोठे करावा: तहसील कार्यालय
आवश्यक कागदपत्रे:
प्रक्रिया: आवश्यक दस्तऐवज शुल्क आकारून प्रमाणित करून 7 दिवसांत दिले जातात.
लाभ: अपील दाखल करणे आणि अभिलेख दुरुस्तीची पडताळणी सुलभ होते.
वर्णन: जात, वय आणि अधिवास प्रमाणपत्र शासकीय आणि शैक्षणिक कामांसाठी आवश्यक आहे.
कोणास मिळते:
अर्ज कोठे करावा: तहसील कार्यालय (अभिलेख शाखा)
आवश्यक कागदपत्रे:
प्रक्रिया: आवश्यक दस्तऐवज शुल्क आकारून प्रमाणित करून 7 दिवसांत दिले जातात.
लाभ: शासकीय आणि शैक्षणिक कामांसाठी आवश्यक प्रमाणपत्रे मिळतात.
सर्व अभिलेखागार सुविधांसाठी अर्ज खालील ठिकाणी सादर करावा:
सर्व अभिलेखागार सुविधांसाठी आवश्यक दस्तऐवज प्रदान करण्याची प्रक्रिया साधारणपणे 7 दिवसांत पूर्ण होते, जर सर्व कागदपत्रे आणि माहिती अचूक असेल. कागदपत्रांमध्ये कमतरता असल्यास यापेक्षा जास्त वेळ लागू शकतो.
अभिलेखागार सुविधा महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम, १९६६ अंतर्गत नियंत्रित आहेत. यासंबंधीचे नियम आणि मार्गदर्शक तत्त्वे महाराष्ट्र शासनाच्या महसूल विभागाद्वारे ठरवले जातात. तहसीलदार, उपविभागीय अधिकारी आणि जिल्हाधिकारी हे यासाठी जबाबदार अधिकारी आहेत.
प्रत्येक सुविधेसाठी शासकीय शुल्क आकारले जाते, जे दस्तऐवजाच्या प्रकारानुसार बदलते. सामान्यतः:
अभिलेखागार सुविधांसाठी अंतिम निर्णय घेणारे अधिकारी खालीलप्रमाणे आहेत:
अभिलेखागार सुविधा खालील कायदे आणि शासन निर्णयांद्वारे नियंत्रित आहेत:
यासंबंधी अचूक माहितीसाठी महाराष्ट्र शासनाच्या अधिकृत वेबसाइट किंवा स्थानिक तहसील कार्यालयाशी संपर्क साधावा.