नैसर्गिक आपत्ती आणि शेतकरी आत्महत्येमुळे प्रभावित कुटुंबांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करण्यासाठी महाराष्ट्र शासनाने विविध सुविधा लागू केल्या आहेत. या सुविधांमध्ये शेतकरी आत्महत्या अनुदान, वीज पडणे/पूर/नैसर्गिक आपत्तीमुळे मृत्यू किंवा जखम, पशुधन नुकसान, घर/गोठ्याचे नुकसान आणि शेतपिकांचे नुकसान यांचा समावेश आहे. या योजनांचा उद्देश प्रभावित व्यक्ती आणि कुटुंबांना आर्थिक आधार देणे आणि त्यांच्या पुनर्वसनास मदत करणे आहे.
वर्णन: कर्जबाजारीपणा किंवा नापिकीमुळे आत्महत्या केलेल्या शेतकऱ्यांच्या कुटुंबांना आर्थिक सहाय्य प्रदान केले जाते.
कोणास मिळते:
अर्ज कोठे करावा: तलाठी यांच्यामार्फत सविस्तर अहवाल तहसील कार्यालयात सादर केला जातो.
आवश्यक कागदपत्रे:
प्रक्रिया: तलाठी सविस्तर अहवाल तयार करतात आणि सर्व कागदपत्रे उपविभागीय अधिकारी यांच्यामार्फत जिल्हाधिकारी कार्यालयाकडे सादर केली जातात. जिल्हा समितीने मंजुरी दिल्यानंतर अनुदान वितरित केले जाते.
लाभ: शेतकरी आत्महत्या बाधित कुटुंबास १,००,०००/- रुपये प्रदान केले जातात.
वर्णन: वीज पडणे, पूर किंवा इतर नैसर्गिक आपत्तीमुळे मृत्यू किंवा जखम झालेल्या व्यक्तींच्या कुटुंबांना किंवा जखमी व्यक्तींना आर्थिक सहाय्य.
कोणास मिळते:
अर्ज कोठे करावा: तलाठी यांच्यामार्फत अहवाल तहसील कार्यालयात सादर केला जातो.
आवश्यक कागदपत्रे:
प्रक्रिया: तलाठी सविस्तर अहवाल तयार करतात आणि सर्व कागदपत्रे तहसीलदार यांच्याकडे सादर केली जातात. शासन निर्णयानुसार तहसीलदार अनुदान वितरित करतात.
लाभ: मृत्यूमुखी पडलेल्या कुटुंबास ४,००,०००/- रुपये आणि जखमी व्यक्तींना वैद्यकीय उपचारासाठी मदत प्रदान केली जाते.
वर्णन: नैसर्गिक आपत्तीमुळे मृत्यूमुखी पडलेल्या पशुधनाच्या मालकांना आर्थिक सहाय्य.
कोणास मिळते:
अर्ज कोठे करावा: तलाठी यांच्यामार्फत अहवाल तहसील कार्यालयात सादर केला जातो.
आवश्यक कागदपत्रे:
प्रक्रिया: तलाठी सविस्तर अहवाल तयार करतात आणि सर्व कागदपत्रे तहसीलदार यांच्याकडे सादर केली जातात. शासन निर्णयानुसार तहसीलदार अनुदान वितरित करतात.
लाभ: शासन निर्णयानुसार पशुधन मालकांना अनुदान प्रदान केले जाते.
वर्णन: नैसर्गिक आपत्ती किंवा अतिवृष्टीमुळे घर किंवा गोठ्याचे पूर्णतः किंवा अंशतः नुकसान झालेल्या कुटुंबांना आर्थिक सहाय्य.
कोणास मिळते:
अर्ज कोठे करावा: तलाठी, ग्रामसेवक, किंवा कृषी सहाय्यक यांच्यामार्फत अहवाल तहसील कार्यालयात सादर केला जातो.
आवश्यक कागदपत्रे:
प्रक्रिया: तलाठी, ग्रामसेवक, किंवा कृषी सहाय्यक मौका पंचनामा तयार करतात. पंचनामा सार्वजनिक बांधकाम/जिल्हा परिषद बांधकाम विभागाकडे तपासणीसाठी पाठवला जातो. त्यानंतर अनुदान मागणी जिल्हाधिकारी कार्यालयाकडे सादर केली जाते.
लाभ: शासन निर्णयानुसार तपासणीच्या आधारे पूर्णतः किंवा अंशतः नुकसानासाठी अनुदान प्रदान केले जाते.
वर्णन: शेतपिकांचे 33% पेक्षा जास्त नुकसान झालेल्या शेतकऱ्यांना राष्ट्रीय आपत्ती निवारण निधी (NDRF) किंवा राज्य आपत्ती निवारण निधी (SDRF) अंतर्गत सहाय्य.
कोणास मिळते:
अर्ज कोठे करावा: तलाठी, ग्रामसेवक, किंवा कृषी सहाय्यक यांच्यामार्फत पंचनामा तहसील कार्यालयात सादर केला जातो.
आवश्यक कागदपत्रे:
प्रक्रिया: तलाठी, ग्रामसेवक, आणि कृषी सहाय्यक मौका पंचनामा तयार करतात आणि गाव चावडीवर त्याचे वाचन करतात. आक्षेप मागवले जातात आणि पात्र शेतकऱ्यांची सुधारित यादी संयुक्त स्वाक्षरीसह तहसील कार्यालयात सादर केली जाते. यादी https://mh.disastermanagement.mahait.org/RegisteredPanchnama या प्रणालीवर अपलोड केली जाते.
लाभ: थेट बँक खात्यात शेतपिक नुकसान भरपाई मिळते.
नैसर्गिक आपत्ती आणि शेतकरी आत्महत्या सुविधांसाठी अर्ज खालील ठिकाणी सादर करावे:
नैसर्गिक आपत्ती आणि शेतकरी आत्महत्या सुविधांसाठी प्रक्रिया पूर्ण होण्यासाठी खालील कालावधी लागू शकतो:
कागदपत्रांमध्ये कमतरता किंवा तांत्रिक अडचणी असल्यास यापेक्षा जास्त वेळ लागू शकतो.
नैसर्गिक आपत्ती आणि शेतकरी आत्महत्या सुविधा महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम, १९६६ आणि महाराष्ट्र शासनाच्या आपत्ती व्यवस्थापन धोरण अंतर्गत नियंत्रित आहेत. यासंबंधीचे नियम आणि मार्गदर्शक तत्त्वे महाराष्ट्र शासनाच्या महसूल आणि कृषी विभागाद्वारे ठरवले जातात. तलाठी, तहसीलदार, उपविभागीय अधिकारी आणि जिल्हाधिकारी हे यासाठी जबाबदार अधिकारी आहेत.
नैसर्गिक आपत्ती आणि शेतकरी आत्महत्या सुविधा निशुल्क आहेत. तथापि:
नैसर्गिक आपत्ती आणि शेतकरी आत्महत्या सुविधांसाठी अंतिम निर्णय घेणारे अधिकारी खालीलप्रमाणे आहेत:
नैसर्गिक आपत्ती आणि शेतकरी आत्महत्या सुविधा खालील कायदे आणि शासन निर्णयांद्वारे नियंत्रित आहेत:
यासंबंधी अचूक माहितीसाठी महाराष्ट्र शासनाच्या अधिकृत वेबसाइट किंवा स्थानिक तहसील कार्यालयाशी संपर्क साधावा.