निवडणूक शाखा सुविधा माहिती

निवडणूक शाखा सुविधा ही भारत निवडणूक आयोग आणि महाराष्ट्र शासनाच्या महसूल विभागाद्वारे प्रदान केली जाणारी सेवा आहे, जी मतदारांना त्यांचे मतदार ओळखपत्र मिळवण्यासाठी, मतदार यादीत नाव समाविष्ट करण्यासाठी, नाव वगळण्यासाठी किंवा नाव/माहिती दुरुस्त करण्यासाठी उपयुक्त आहे. या सुविधा ऑनलाइन आणि ऑफलाइन पद्धतीने उपलब्ध आहेत, ज्यामुळे मतदारांना निवडणूक प्रक्रियेत सहभागी होणे सोपे होते. या प्रक्रियेत तहसील कार्यालय, मतदार मदत केंद्र आणि बूथ लेव्हल ऑफिसर (BLO) यांची महत्त्वाची भूमिका आहे.

निवडणूक शाखा सुविधांचा तपशील

1. मतदार यादीत नाव समाविष्ट करणे (निवडणूक ओळखपत्र)

वर्णन: नवीन मतदारांना मतदार यादीत नाव समाविष्ट करण्यासाठी आणि निवडणूक ओळखपत्र मिळवण्यासाठी ही सुविधा आहे.

कोणास मिळते:

• ज्या मतदारांचे वय १८ वर्षे पूर्ण झाले आहे (उदा., ०१.१०.२००६ रोजी १८ वर्षे पूर्ण).

अर्ज कोठे करावा:

• ऑफलाइन: तहसील कार्यालयातील मतदार मदत केंद्र, बूथ लेव्हल ऑफिसर (BLO), किंवा बूथ लेव्हल एजंट (BLA) यांच्याकडे नमुना ६ अर्ज सादर करावा.
• ऑनलाइन: voters.eci.gov.in संकेतस्थळ किंवा Voter Helpline App वर नमुना ६ अर्ज भरावा.

आवश्यक कागदपत्रे:

• वयाचा पुरावा: जन्माचा दाखला, शाळेचे हस्तांतरण प्रमाणपत्र (T.C.)
• रहिवासी पुरावा: घर कर पावती, वीज बिल, रहिवासी दाखला, स्वयंघोषणापत्र, किंवा आधार कार्ड
• लग्न झालेल्या महिलांसाठी: मतदार यादीतून मागील नाव वगळल्याचा दाखला
• एक पासपोर्ट आकाराचा फोटो

प्रक्रिया: अर्ज (ऑनलाइन/ऑफलाइन) निवडणूक आयोगाच्या पोर्टलवर प्राप्त होतो. AERO (तहसीलदार लॉगिन) कागदपत्रे तपासून अर्ज BLO ला नियुक्त करते. BLO फील्ड व्हेरिफिकेशन अहवाल (FVR) तयार करून AERO ला पाठवतो. AERO पुन्हा तपासणी करून ERO (निवडणूक निबंधक अधिकारी) ला पाठवतो. ERO अर्ज स्वीकारतो किंवा नाकारतो.

लाभ: मतदार यादीत नाव समाविष्ट होते. निवडणूक ओळखपत्र मतदाराच्या पत्त्यावर पाठवले जाते किंवा voters.eci.gov.in वरून डाउनलोड करता येते.

2. मतदार यादीतून नाव वगळणे (मृत्यू किंवा स्थलांतर)

वर्णन: मृत्यू किंवा कायमस्वरूपी स्थलांतरामुळे मतदार यादीतून नाव वगळण्यासाठी ही सुविधा आहे.

कोणास मिळते:

• मृत व्यक्तींचे नाव वगळण्यासाठी.
• कायमस्वरूपी दुसऱ्या ठिकाणी स्थलांतरित झालेल्या मतदारांचे नाव वगळण्यासाठी.

अर्ज कोठे करावा:

• ऑफलाइन: तहसील कार्यालयातील मतदार मदत केंद्र किंवा बूथ लेव्हल ऑफिसर (BLO) यांच्याकडे नमुना ७ अर्ज सादर करावा.
• ऑनलाइन: voters.eci.gov.in संकेतस्थळ किंवा Voter Helpline App वर नमुना ७ अर्ज भरावा.

आवश्यक कागदपत्रे:

• मृत्यूसाठी: मृत्यू प्रमाणपत्र किंवा पंचनामा
• कायमस्वरूपी स्थलांतरासाठी: पंचनामा

प्रक्रिया: अर्ज (ऑनलाइन/ऑफलाइन) निवडणूक आयोगाच्या पोर्टलवर प्राप्त होतो. AERO (तहसीलदार लॉगिन) कागदपत्रे तपासून अर्ज BLO ला नियुक्त करते. BLO फील्ड व्हेरिफिकेशन अहवाल (FVR) तयार करून AERO ला पाठवतो. AERO पुन्हा तपासणी करून ERO ला पाठवतो. ERO अर्ज स्वीकारतो किंवा नाकारतो.

लाभ: पुढील मतदार यादी प्रसिद्ध झाल्यावर वगळण्याच्या यादीत नाव समाविष्ट होते.

3. मतदार यादीत दुरुस्ती किंवा दुसऱ्या मतदारसंघात नाव समाविष्ट करणे

वर्णन: मतदार यादीत नाव, पत्ता, किंवा इतर माहिती दुरुस्त करण्यासाठी किंवा दुसऱ्या मतदारसंघात नाव समाविष्ट करण्यासाठी ही सुविधा आहे.

कोणास मिळते:

• मतदार, ज्यांना दुसऱ्या मतदारसंघात नाव समाविष्ट करायचे आहे.
• मतदार, ज्यांना नाव, पत्ता, किंवा इतर माहिती दुरुस्त करायची आहे.

अर्ज कोठे करावा:

• ऑफलाइन: तहसील कार्यालयातील मतदार मदत केंद्र, बूथ लेव्हल ऑफिसर (BLO), किंवा बूथ लेव्हल एजंट (BLA) यांच्याकडे नमुना ८ अर्ज सादर करावा.
• ऑनलाइन: voters.eci.gov.in संकेतस्थळ किंवा Voter Helpline App वर नमुना ८ अर्ज भरावा.

आवश्यक कागदपत्रे:

• निवडणूक ओळखपत्र
• आधार कार्ड
• जन्माचा दाखला
• घर कर पावती, वीज बिल, किंवा इतर रहिवासी पुरावा

प्रक्रिया: अर्ज (ऑनलाइन/ऑफलाइन) निवडणूक आयोगाच्या पोर्टलवर प्राप्त होतो. AERO (तहसीलदार लॉगिन) कागदपत्रे तपासून अर्ज BLO ला नियुक्त करते. BLO फील्ड व्हेरिफिकेशन अहवाल (FVR) तयार करून AERO ला पाठवतो. AERO पुन्हा तपासणी करून ERO ला पाठवतो. ERO अर्ज स्वीकारतो किंवा नाकारतो.

लाभ: सुधारित मतदार यादीत नाव समाविष्ट होते. सुधारित निवडणूक ओळखपत्र मतदाराच्या पत्त्यावर पाठवले जाते किंवा voters.eci.gov.in वरून डाउनलोड करता येते.

अर्ज कोठे सादर करावा?

निवडणूक शाखा सुविधांसाठी अर्ज खालील ठिकाणी सादर करावे:

• तहसील कार्यालय (मतदार मदत केंद्र): नमुना ६, ७, किंवा ८ अर्ज ऑफलाइन सादर करण्यासाठी.
• बूथ लेव्हल ऑफिसर (BLO): अर्ज सादर करण्यासाठी.
• बूथ लेव्हल एजंट (BLA): अर्ज सादर करण्यासाठी (किमान १० अर्ज एका दिवसात).
• ऑनलाइन: voters.eci.gov.in किंवा Voter Helpline App.

प्रक्रियेचा कालावधी

निवडणूक शाखा सुविधांसाठी प्रक्रिया पूर्ण होण्यासाठी खालील कालावधी लागू शकतो:

• अर्ज सादर करणे आणि कागदपत्र तपासणी: १-२ आठवडे
• फील्ड व्हेरिफिकेशन (BLO): १-२ आठवडे
• अंतिम मंजुरी (ERO): १-२ महिने
• निवडणूक ओळखपत्र वितरण: मंजुरीनंतर १-२ महिन्यांत

कागदपत्रांमध्ये कमतरता किंवा तांत्रिक अडचणी असल्यास यापेक्षा जास्त वेळ लागू शकतो.

प्राधिकरण

निवडणूक शाखा सुविधा भारत निवडणूक आयोग आणि महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम, १९६६ अंतर्गत नियंत्रित आहेत. यासंबंधीचे नियम आणि मार्गदर्शक तत्त्वे भारत निवडणूक आयोग आणि महाराष्ट्र शासनाच्या महसूल विभागाद्वारे ठरवले जातात. बूथ लेव्हल ऑफिसर (BLO), सहाय्यक निवडणूक निबंधक अधिकारी (AERO), आणि निवडणूक निबंधक अधिकारी (ERO) हे यासाठी जबाबदार अधिकारी आहेत.

निर्धारित शुल्क

निवडणूक शाखा सुविधा निशुल्क आहेत. तथापि:

• काही कागदपत्रे (उदा., आधार अपडेट, मृत्यू प्रमाणपत्र) तयार करण्यासाठी नाममात्र शुल्क लागू शकते.
• ऑनलाइन अर्जासाठी इंटरनेट किंवा सेवा केंद्राचे शुल्क लागू शकते.
• अचूक माहितीसाठी तहसील कार्यालय किंवा BLO यांच्याशी संपर्क साधावा.

अंतिम निर्णय घेणारे अधिकारी

निवडणूक शाखा सुविधांसाठी अंतिम निर्णय घेणारे अधिकारी खालीलप्रमाणे आहेत:

• बूथ लेव्हल ऑफिसर (BLO): फील्ड व्हेरिफिकेशन आणि अहवाल तयारीसाठी.
• सहाय्यक निवडणूक निबंधक अधिकारी (AERO): अर्ज तपासणी आणि BLO नियुक्तीसाठी.
• निवडणूक निबंधक अधिकारी (ERO): अंतिम मंजुरी किंवा नकारासाठी.

संबंधित कायदा आणि शासन निर्णय

निवडणूक शाखा सुविधा खालील कायदे आणि शासन निर्णयांद्वारे नियंत्रित आहेत:

• लोकप्रतिनिधी कायदा, १९५० (Representation of the People Act, 1950): मतदार नोंदणी आणि निवडणूक प्रक्रियेसंबंधी नियम.
• महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम, १९६६: स्थानिक प्रशासकीय सहाय्यासाठी नियम.
• भारत निवडणूक आयोगाचे मार्गदर्शक तत्त्वे: मतदार नोंदणी, दुरुस्ती, आणि वगळण्यासाठी मार्गदर्शक तत्त्वे.
• महाराष्ट्र शासनाचे शासन निर्णय: निवडणूक प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी स्थानिक स्तरावरील मार्गदर्शक तत्त्वे.

यासंबंधी अचूक माहितीसाठी voters.eci.gov.in किंवा स्थानिक तहसील कार्यालयाशी संपर्क साधावा.